Constitutio Criminalis Theresiana oder der [...] Majestät Maria Theresia […] peinliche Gerichtsordnung, Wien 1769.
Zbiór prawa karnego powstały z inicjatywy władczyni austriackiej Marii Teresy Habsburg (1717-1780) w 1768 r. W zamierzeniu miał on zastąpić dotychczas obowiązujące w tym zakresie prawo zwyczajowe oraz stanowione.
Constitutio Criminalis Theresiana oder der [...] Majestät Maria Theresia […] peinliche Gerichtsordnung, Wien 1769.
Theresiana zawierała 105 artykułów, niekiedy bardzo rozbudowanych. Dzieliła się na dwie części. Pierwsza w zamierzeniu miała pełnić rolę przepisów ogólnych, w drugiej skupiono się na konkretnych czynach zabronionych i sankcjach za ich popełnienie.
W ostatecznym kształcie, stanowiła ona zmodyfikowaną wersję Caroliny z 1532 r. Tym samym uwzględniono w niej instytucje analogii, zakres odpowiedzialności uzależniony od kondycji stanowej sprawcy przestępstwa, podział przestępstw na publiczne, prywatne i mieszane oraz inne instytucje znane z Caroliny. Generalnie, nie uwzględniono w niej postulatów oświeceniowych, w tym humanitaryzmu. W konsekwencji podlegał on krytyce myślicieli okresu.
Na terenie monarchii habsburskiej obowiązywała ona do czasu zastąpienia jej przez kolejny zbiór prawa karnego tj. ogłoszonej w 1787 r. Josephiny. Po pierwszym rozbiorze Polski Theresiany nie stosowano natomiast na terenie zaboru austriackiego. W praktyce sądowej sięgano w nim do obowiązującego do 1772 r. prawa karnego polskiego.
Lokalizacja:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. XVIII-47047; dostęp online: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/16359/edition/14430 [dostęp 20.12.2022 r.] Okres chronologiczny:
Nowożytność Typ zabytku:
Druk Stan zachowania:
Bardzo dobry Surowiec:
Papier Funkcja zabytku:
Zbiór prawny wykorzystywany w praktyce sądowej
Powiązana literatura
- Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2011.
- Maciejewski T., Historia ustroju i prawa sądowego Polski, Warszawa 2017.
- Salmonowicz S., Prawo karne oświeconego absolutyzmu. Z dziejów kodyfikacji karnych przełomu XVIII-XIX w., Toruń 1966.
Constitutio Criminalis Theresiana oder der [...] Majestät Maria Theresia […] peinliche Gerichtsordnung, Wien 1769.
- A code of criminal law created on the initiative of the Austrian ruler Maria Theresa Habsburg (1717-1780) in 1768. It was intended to replace the customary and statutory law that had been in force in this area until then.
- Location: Ossoliński National Institute, file no. XVIII-47047; online access: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/16359/edition/14430 [accessed 20.12.2022]
- Chronological period: Modern period
- Type of monument: Print
- Preservation condition: Very good
- Raw material: Paper
- Function of monument: Legal code used in court practice
Theresiana contained 105 articles, sometimes very extensive. It was divided into two parts. The first was intended to serve as general provisions, the second focused on specific prohibited acts and penalties for committing them.
In its final form, it was a modified version of the Carolina of 1532. Thus, it included institutions of analogy, the scope of liability depending on the social condition of the perpetrator of the crime, the division of crimes into public, private and mixed, and other institutions known from Carolina. In general, it did not take into account the Enlightenment postulates, including humanitarianism. As a result, it was subject to criticism from thinkers of the period.
In the Habsburg Monarchy it was in force until it was replaced by another code of criminal law, i.e. Josephine, published in 1787. After the first partition of Poland, Theresiana was not applied in the Austrian partition. In practice, courts used Polish criminal law before 1772.
The most important literature:
- Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2011.
- Maciejewski T., Historia ustroju i prawa sądowego Polski, Warszawa 2017.
- Salmonowicz S., Prawo karne oświeconego absolutyzmu. Z dziejów kodyfikacji karnych przełomu XVIII-XIX w., Toruń 1966.
Komentarze
Prześlij komentarz