Constitutio Criminalis Theresiana oder der [...] Majestät Maria Theresia […] peinliche Gerichtsordnung, Wien 1769.

Zbiór prawa karnego powstały z inicjatywy władczyni austriackiej Marii Teresy Habsburg (1717-1780) w 1768 r. W zamierzeniu miał on zastąpić dotychczas obowiązujące w tym zakresie prawo zwyczajowe oraz stanowione. 

Theresiana zawierała 105 artykułów, niekiedy bardzo rozbudowanych. Dzieliła się na dwie części. Pierwsza w zamierzeniu miała pełnić rolę przepisów ogólnych, w drugiej skupiono się na konkretnych czynach zabronionych i sankcjach za ich popełnienie. 

W ostatecznym kształcie, stanowiła ona zmodyfikowaną wersję Caroliny z 1532 r. Tym samym uwzględniono w niej instytucje analogii, zakres odpowiedzialności uzależniony od kondycji stanowej sprawcy przestępstwa, podział przestępstw na publiczne, prywatne i mieszane oraz inne instytucje znane z Caroliny. Generalnie, nie uwzględniono w niej postulatów oświeceniowych, w tym humanitaryzmu. W konsekwencji podlegał on krytyce myślicieli okresu. 

Na terenie monarchii habsburskiej obowiązywała ona do czasu zastąpienia jej przez kolejny zbiór prawa karnego tj. ogłoszonej w 1787 r. Josephiny. Po pierwszym rozbiorze Polski Theresiany nie stosowano natomiast na terenie zaboru austriackiego. W praktyce sądowej sięgano w nim do obowiązującego do 1772 r. prawa karnego polskiego.

  • Lokalizacja: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. XVIII-47047; dostęp online: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/16359/edition/14430 [dostęp 20.12.2022 r.]
  • Okres chronologiczny: Nowożytność
  • Typ zabytku: Druk
  • Stan zachowania: Bardzo dobry
  • Surowiec: Papier
  • Funkcja zabytku: Zbiór prawny wykorzystywany w praktyce sądowej

    • Powiązana literatura

    1. Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2011.
    2. Maciejewski T., Historia ustroju i prawa sądowego Polski, Warszawa 2017.
    3. Salmonowicz S., Prawo karne oświeconego absolutyzmu. Z dziejów kodyfikacji karnych przełomu XVIII-XIX w., Toruń 1966.

    Komentarze

    Prześlij komentarz

    Popularne posty z tego bloga

    Szubienica. Chełmsko Śląskie, gmina Lubawka

    Obraz
    Obiekt zachowany w postaci reliktu wkopu fundamentowego wypełnionego pyłem ceglanym i fragmentami cegieł. W planie o formie kolistej o średnicy około 7 m. Szerokość wkopu wynosiła około 0,75 m, a miąższość do 15 cm. Wewnątrz studni szubienicznej zarejestrowano w trzech punktach niewielkie poszerzenia wkopu fundamentowego, rozlokowane w równych odległościach. Są to miejsca w których fundament został wzmocniony, w celu zapewniania stabilności filarom szubienicznym. Na tej podstawie można stwierdzić, iż belki egzekucyjne na szubienicy w Chełmsku Śląskim założono na planie trójkąta, a każda z nich miała prawdopodobnie długość około 5,3 m. Zły stan zachowania reliktu fundamentu dawnej szubienicy jest efektem bardzo dokładnej rozbiórki oraz silnego przekształcenia terenu, w wyniku prowadzonej na tym terenie intensywnej uprawy roli. Obecnie obszar jest użytkowany jako łąka. Chełmsko Śląskie - zeszyt PDP 51 Gallows. Chełmsko Śląskie, District: Lubawka  The object has been preserved in the form
    Read more »

    Krzyż kamienny. Damianowice, powiat wrocławski

    Obraz
    Krzyż łaciński usytuowany przy zbiegu ul. Spółdzielczej i drogi prowadzącej do wsi Ręków. Wykonany z granitu. Wymiary: 110 x 89 x 22 cm. XIV-XVI w. Poniżej poziomu gruntu, obecnie niewidoczny, wypukły relief topora. Pełny ekran  | Muzeum Cyfrowe UWr Powiązana literatura M. Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923, s. 19, 24, tab. 1. D. Wojtucki, S. Zobniów, Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej, Wrocław 2017, s. 461-462 Stone cross. Damianowice. Poviat: Wrocław Latin cross located at the corner of SpółdzielczaStreet and the road leading to the village of Reków. Made of granite. Dimensions: 110 x 89 x 22 cm. 14th-16th centuries. Below ground level, currently invisible, convex relief of an axe. Related literature: M. Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923, s.
    Read more »

    Kamień graniczny. Jemna (niem. Raschdorf), pow. ząbkowicki

    Obraz
    kamień graniczny usytuowany na styku trzech granic na przełęczy między górami Rozstaj i Malinowa. Pierwotnie był ustawiony tuż przy skrzyżowaniu leśnych dróg, w ostatnich latach przeniesiony ok 20 m na południowy zachód i ustawiony na stoku przy drodze. piaskowiec; 33 x 45 x 46 x 45 cm datacja: 1730 trójboczny obiekt, pierwotnie prawdopodobnie w formie niewysokiego obelisku, wyznaczający punkt zbiegu granic dóbr w Kolonii Jemna (Raschgrund), Grodziszczu (Lampersdorf) i Jemnej (Raschdorf). Na każdym z trzech boków umieszczono inskrypcje i wyobrażenia heraldyczne: 1. ściana: Ao 1730 RASCHGRVN[…] oraz herby klasztorów w Henrykowie i Zirc na dwóch owalnych tarczach nałożonych na kartusz z ornamentami roślinnymi. 2. ściana: LAMPERSDORF oraz herb von Nimptsch z hełmem, labrami i częściowo zniszczonym klejnotem 3. ściana: RASCHDORF oraz nieczytelny herb (prawdopodobnie von Haugwitz) na owalnym kartuszu ozdobionym ornamentem roślinnym Pełny ekran   Powiązana literatura J. Organiściak, Kamie
    Read more »