Practica nova imperialis Saxonicae rerum criminalium jest uznawana za jedną z najważniejszych prac Benedykta Carpzowa (1595-1666).  Wydana po raz pierwszy w 1635 r. miała szerokie użycie w zakresie prawa karnego oraz procedury karnej w Rzeszy Niemieckiej, wpływając istotnie obok podstawowego zbioru tj. Constitutio Criminalis Carolina z 1532 r. na system prawa.  W swoim dziele B. Carpzov starał się przedstawić nowy, jednolity system prawa karnego dla całej Rzeszy Niemieckiej, wzorując się na wspomnianej Carolinie . Jednocześnie zawarł w niej wiele elementów z ówczesnej nauki prawa karnego (np. kwestia poczytalności).  Praca ta doczekała się wielu wydań.   Lokalizacja: Dostęp online:  https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/drwcarpzov1 ;  https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/drwcarpzov2  [dostęp 29.12.2023 r.] Okres chronologiczny: Nowożytność Typ zabytku: Druk Stan zachowania: Bardzo dobry Surowiec: Papier Funkcja zabytku: Traktat wykorzystywany w praktyce sądowej Powiązana

Traktat wydany po raz pierwszy w 1487 r., autorstwa papieskich inkwizytorów na teren Rzeszy Niemieckiej Heinricha Kramera (1430-1505) i Jacoba Sprengera (1436-1495; współautorstwo tego drugiego jest podważane). Zawierał on podsumowanie ówczesnej wiedzy na temat magii, czarownic, sposobu ich wykrywania, ich szkodliwego działania oraz sposobów walki z nimi.  Młot na czarownice zdobył dużą popularność, co zaowocowało kolejnymi wydaniami oraz tłumaczeniami na różne języki, w tym polski (zob. Najważniejsza literatura).  Dzieło miało wpływ zarówno na normowanie przestępstwa czarostwa w prawie stanowionym i zwyczajowym, jak również na praktykę sądową w tym zakresie (w tym toczące się w tym czasie w Europie procesy o czary). Lokalizacja: PAN Biblioteka Kórnicka, sygn. Inc.Qu.79; dostęp online:  https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/502310/edition/407346?language=pl [dostęp 17.12.2022 r.] Okres chronologiczny: Nowożytność Typ zabytku: Druk Stan zachowania: Bardzo dobry Surowiec:

Gesetzbuch über Verbrechen und schwere Polizey-Uebertretungen (Księgi Ustaw na Zbrodnie i Ciężkie Policyjne Przestępstwa ; potocznie: Franciszkana) została opublikowana w 1803 r. Miała ona zastąpić wydany w 1787 r. Powszechny kodeks karny o zbrodniach i karach (potocznie: Józefina ). Podstawą do jej opracowania stał się wprowadzony w 1797 r. w Galicji Zachodniej kodeks Ustawa karna dla Galicji Zachodniej .  Franciszkana zawierała krótki wstęp oraz 210 paragrafów, tworzących dwie księgi tj. o zbrodniach i ich karaniu oraz o ciężkich przestępstwach policyjnych. Każda z nich zawierała część ogólną i szczególną oraz przepisy odnoszące się do procedury karnej. Wprowadzono w niej wiele zmian w porównaniu do Józefiny (np. przedawnienie, złagodzenie odbywania kary pozbawienia wolności), aczkolwiek zachowano podstawowe zasady odpowiedzialności sprawców za popełnione przestępstwa, a nawet, w niektórych przypadkach poszerzono ją w zakresie przestępstw przeciwko państwu czy religii.  Franciszkan

Allgemeines Gesetz über Verbrechen und derselben Bestrafung (Powszechny kodeks karny o zbrodniach i karach; popularnie Józefina) był zbiorem prawa karnego powstałym z inicjatywy władcy austriackiego Józefa II Habsburga (1741-1790). Wydany on został w 1787 r., zastępując obowiązującą dotychczas, mocno krytykowaną z uwagi na utrzymanie wielu instytucji Costitutio Criminalis Carolina Terezjanę (Theresiana) z 1768 r.  Józefina zawierała 264 paragrafy dotyczące wyłącznie prawa karnego materialnego. Podzielona była na dwie części. Pierwsza regulowała cięższe przestępstwa karne tj. kryminalne, druga zaś lżejsze, przestępstwa karne polityczne. W trzech pierwszych rozdziałach zawarto przepisy ogólne. W dalszych, szczegółowo uregulowano materię czynów zabronionych.  W porównaniu do Terezjany , Józefina stanowiła istotny postęp w zakresie techniki tworzenia prawa oraz samej nauki austriackiego prawa karnego. Zrezygnowano z w niej z instytucji analogii oraz ściśle powiązano przestępstwo i karę

Przywilej chełmiński został wydany przez władze Zakonu Krzyżackiego jako akt lokacyjny dla dwóch miast tj. Chełmna i Torunia w 1233 r. Odnowiono go w 1251 r.  Wprowadził on jako obowiązujące prawo magdeburskie. Natomiast zmodyfikowano w nim pierwotne zasady tego systemu. Dotyczyło to w szczególności sposobu dziedziczenia tj. wprowadzenia sukcesji flamandzkiej umożliwiającej dziedziczenie córkom zmarłego (art. 10). Z tej instytucji wykształciła się następnie chełmińska wspólność majątkowa, uprawniająca wdowca lub wdowę do ½ wspólnego majątku po śmierci współmałżonka/współmałżonki.  W zakresie prawa karnego i procedury karnej mieszczanom obu miast nadano prawo do wyboru własnych sędziów, sędziowie mieli prawo do zmniejszania grożących kar (w sprawach mniejszych) i obniżono kary stosowane w prawie magdeburskim do połowy (art. 1, 4).  Przywilej ugruntował obowiązywanie prawa magdeburskiego w Prusach. Na jego podstawie recypowano inne źródła tego systemu prawa, w tym pochodzące ze Śląska Ma

Zbiór prawa karnego powstały z inicjatywy władczyni austriackiej Marii Teresy Habsburg (1717-1780) w 1768 r. W zamierzeniu miał on zastąpić dotychczas obowiązujące w tym zakresie prawo zwyczajowe oraz stanowione.  Theresiana zawierała 105 artykułów, niekiedy bardzo rozbudowanych. Dzieliła się na dwie części. Pierwsza w zamierzeniu miała pełnić rolę przepisów ogólnych, w drugiej skupiono się na konkretnych czynach zabronionych i sankcjach za ich popełnienie.  W ostatecznym kształcie, stanowiła ona zmodyfikowaną wersję Caroliny z 1532 r. Tym samym uwzględniono w niej instytucje analogii, zakres odpowiedzialności uzależniony od kondycji stanowej sprawcy przestępstwa, podział przestępstw na publiczne, prywatne i mieszane oraz inne instytucje znane z Caroliny. Generalnie, nie uwzględniono w niej postulatów oświeceniowych, w tym humanitaryzmu. W konsekwencji podlegał on krytyce myślicieli okresu.  Na terenie monarchii habsburskiej obowiązywała ona do czasu zastąpienia jej przez kolejny zbiór

Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z 1871 r. był zbiorem prawa opracowanym w związku z potrzebą ujednolicenia prawa karnego w tym kraju po zjednoczeniu. W konsekwencji zastąpił on dotychczas obowiązujące kodyfikacje i inne źródła prawa.  Podstawą do jego opracowania był kodeks karny Związku Północnoniemieckiego z 1871 r. Tym samym przyjęto w nim podobne założenia i instytucje prawne, wzbogacone o nowe rozwiązania normatywne i techniczne. Wartym odnotowania była również widoczna w porównaniu z kodeksem z 1851 r. liberalizacja przepisów w zakresie kary.  Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej zawierał w sumie 370 paragrafów, ujętych w poszczególnych paragrafach. W jego skład wchodził wstęp oraz dwie części: I – „O karaniu zbrodni, występków i wykroczeń w ogólności”; II – „O poszczególnych zbrodniach, występkach oraz wykroczeniach i o ich karaniu”. Jego treść została kilkukrotnie znowelizowana (1876, 1880, 1891).  Na potrzeby edycji w serwisie IURA. Źródła prawa dawnego, opublikowano odczyt kode

Zbiór prawa karnego obowiązujący w państwie pruskim w końcu XVIII i XIX w. Był on wynikiem wieloletnich prac kodyfikacyjnych, sięgających jeszcze panowania Fryderyka Wilhelma I (1688-1740). Ostatecznie pod nazwą Allgemeines Landrecht für die Preuβischen Staaten (Powszechne prawo krajowe dla państw królewsko-pruskich; potocznie: Landrecht Pruski ) zaczął obowiązywać 1 czerwca 1794 r. Ostatecznie miał on mieć charakter subsydiarny do praw prowincjonalnych, które w zamierzeniu także miały być skodyfikowane.  Nie był on typową kodyfikacją prawno-karną. W sumie zawierał 19 187 paragrafów, w których uregulowano szereg różnych dziedzin prawa. Prawu karnemu poświęcono 1577 z nich.  W zakresie prawa karnego stanowił on typową kodyfikację przejściową między systemem prawa opartym na Carolinie z 1532 r., a nowoczesnym kodeksie realizującym postulaty Oświecenia. Przede wszystkim zadecydowała o tym próba kazuistycznego unormowania wszystkich możliwych przypadków prawnych, utrzymanie podziału przes

Kodex karny dla państw pruskich był zbiorem prawa obowiązujący w państwie pruskim w II poł. XIX w. Miał on zastąpić dotychczas obowiązujące regulacje z prawa karnego. Był on w mocy 20 lat tj. do czasu zjednoczenia Niemiec i wprowadzenia Kodeksu karnego Rzeszy Niemieckiej z 1871 r.  Założenia kodeksu z 1851 r. oparto na rozwiązaniach francuskich zawartych w Code Penal z 1810 r. Tym samym stanowił on istotny krok naprzód w prawie karnym, w porównaniu do poprzednich kodyfikacji pruskich i wyróżniał się na tle innych regulacji państw niemieckich (tak jak kodeks karny bawarski z 1813 r. Anzelma Feuerbacha). Przyjęto w nim m.in. trójpodział przestępstw, zasad równości wobec prawa czy nullum crimen, nulla poena sine lege .  Kodeks otwierał wstęp. Pełnił on funkcję części ogólnej. Dalszą materię podzielono na trzy części: I – „o karach na zbrodnie i występki w ogólności”, II – „o szczególnych zbrodniach i występkach i o ich karaniu”, III – „o wykroczeniach”. Poszczególne części były następ

     Przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Tkackiej i Grottgera w Chojnowie (woj. dolnośląskie) znajduje się zrujnowany budynek uważany za dawne więzienie miejskie lub byłe mieszkanie kata. Jako „dom kata” wpisane zostało do rejestru zabytków Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Delegatura w Legnicy dnia 25 października 1982 r., pod nr A/2844/637/L. Budynek przystawiono bezpośrednio do murów miejskich, co było naturalną lokalizacją dla tego typu obiektów. Pierwsze informacje o miejskim kacie w Chojnowie poświadczone źródłowo posiadamy dopiero z roku 1699, kiedy wymieniany był wykonawca wyroków Martin Greulich. Na stanowisku zastąpił go Hans Greulich, a następnie Gottfriedt i potem Johann Gottfriedt, obaj także pochodzący z rodziny katowskiej Greulich. Po nich katownia i funkcja miejskiego kata przeszła w ręce przedstawiciela rodziny Kühn, a po nim katem był niejaki Prase, potem kolejno Schöfer i Karl Theil, przy czym ten ostatni już na początku XIX stulecia

     W tej interesującej miejscowości leżącej nieopodal Nowogrodźca nad Kwisą, znajdują się interesujące zabytki dawnego prawa. Dwa z nich to kamienne krzyże. Pierwszy z nich został wstawiony na skarpie po północno-wschodniej stronie drogi do Nowogrodźca, w odległości 25 m na południowy-wschód od wjazdu na posesję domu nr 207 (naprzeciw domu nr 208). Jest to kamienny krzyż bez prawego ramienia. Słabo widoczny ryt korda (względnie noża) o wymiarach 40x5 cm, głownia 30x5 cm, rękojeść 10x3 cm. Sam krzyż mierzy:104x45x24 cm i wykonano go ze zlepieńca. Krzyż został odnaleziony i opisany po 1945 r., dawniej nie znany i nie opisywany. Drugi kamienny krzyż został posadowiony przy rozwidleniu drogi do Lubania i bocznej drogi wiejskiej, 3 m na zachód od kapliczki i w odległości 100 m na wschód od domu nr 182. Krzyż złamany na wysokości 59 cm od góry i złączony metalową klamrą. Jego wymiary wynoszą: 90x82x28 cm i wykonano go również ze zlepieńca. W 1931 r. niejaki Tschirsky podał pierwszą wzmiank