P. Kuszewic, Prawa chełmienskiego poprawionego y z łacińskiego ięzyka na polski przetłumaczonego xiąg pięciąro, ku pospolitemu pożytkowi przez Pawła Kuszewica z Chełmna, Poznań 1697

Zbiór prawny powstały w 1580 r. zawierający przepisy prawa chełmińskiego. To ostatnie było powstałą w XIII w. przeróbką prawa magdeburskiego. W sumie powstały trzy rewizje tego prawa tj. lidzbarską z 1566 r., nowomiejską z 1580 i toruńską (zwaną również gdańską) z 1594 r. Ostatecznie żadna z nich nie uzyskała mocy zbioru powszechnie obowiązującego. Rewizja nowomiejska była drugą i popularną wersją prawa chełmińskiego. W XVII w. doczekała się ona wydania w języku polskim przez Pawła Kuszewica. 

Prawu karnemu poświęcono w Rewizji nowomiejskiej księgę V. Podobnie jak w przypadku poprzednich zbiorów prawa chełmińskiego obejmuje ona zarówno ogólne, jak i szczegółowe instytucje prawa karnego materialnego, jak i procesowego. W głównej mierze jej twórcy oparli się w tym miejscu na prawie karnym zawartym w kodeksie Rewizji lidzbarskiej. 

Rewizja nowomiejska była wykorzystywana w praktyce sądowej miast stosujących prawo chełmińskie, zaś wersja P. Kuszewica w szczególności w miastach, w których językiem kancelaryjnym był język polski.

Lokalizacja: PAN Biblioteka Kórnicka, sygn.11861; dostęp online: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/404362?id=404362 [dostęp 19.10.2023 r.]

Okres chronologiczny: Nowożytność

Typ zabytku: Druk

Stan zachowania: Bardzo dobry

Surowiec: Papier

Funkcja zabytku: Zbiór prawny wykorzystywany w praktyce sądowej

Powiązana literatura

1. Groth A., Rewizja lidzbarska prawa chełmińskiego z 1566 r., „Słupskie Studia Historyczne, 1993, s. 13-33.
2. Hanow M., Jus Culmense ex ultima revision oder Das vollständige Culmische Recht, Gdańsk 1767.
3. Prawo Starochełmińskie 1584 (1394), red. W. Maisel i Z. Zdrójkowski, przekł. A. Bzdęga, A. Gaca, Toruń 1985.
4. Rewizja lidzbarska prawa chełmińskiego. Pomniki prawa, wyd. A. Groth, Koszalin 1997.
5. Rewizja nowomiejska prawa chełmińskiego 1580 (1814) zwana także Jus Culmense Emendatum lub Jus Culmense Polonicum, przekł. I. Malinowska-Kwiatkowska, J. Sondel, Toruń 1993.
6. Zdrójkowski Z., Zarys dziejów prawa chełmińskiego (1233-1862): studium z okazji siedemsetpięćdziesięciolecia wydania przywileju chełmińskiego oraz lokacji miast Chełmna i Torunia, Toruń 1983.

---

P. Kuszewic, Chełmno laws corrected and from Latin to Polish translated in five volumes, for the common good by Paweł Kuszewic from Chełmno, Poznań 1697

A legal code created in 1580 containing the refgulations of Chełmno law. The latter was a 13th-century modification of Magdeburg law. In total, three revisions of this law were created, i.e. Lidzbark revision from 1566, Nowe Miasto revision from 1580 and Toruń revision (also known as Gdańsk revision) from 1594. Ultimately, none of them gained the power of a universally binding code of law. The Nowe Miasto revision was the second and popular version of Chełmno law. In the 17th century, it was published in Polish by Paweł Kuszewic.

Book V of the Nowe Miasto revision regulated criminal law. As in the case of the previous codes of Chełmno law, it includes both general and specific institutions of substantive and procedural criminal law. Its creators mainly based themselves here on the criminal law regulated in the Lidzbark revision.

Revision from 1580 was used in the judicial practice of cities applying Chełmno law, while P. Kuszewic's version was used in particular in cities where the language of office was Polish.


• Location: PAN Kórnicka Library, file no. 11861; online access: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/404362?id=404362 [accessed 19/10/2023]
• Chronological period: Modern period
• Type of monument: Print
• Preservation condition: Very good
• Raw material: Paper
• Function of monument: Legal code used in court practice

The most important literature:

1. Groth A., Rewizja lidzbarska prawa chełmińskiego z 1566 r., „Słupskie Studia Historyczne, 1993, pp. 13-33.
2. Hanow M., Jus Culmense ex ultima revision oder Das vollständige Culmische Recht, Gdańsk 1767.
3. Prawo Starochełmińskie 1584 (1394), ed. by W. Maisel i Z. Zdrójkowski, transl. A. Bzdęga, A. Gaca, Toruń 1985.
4. Rewizja lidzbarska prawa chełmińskiego. Pomniki prawa, ed. by A. Groth, Koszalin 1997.
5. Rewizja nowomiejska prawa chełmińskiego 1580 (1814) zwana także Jus Culmense Emendatum lub Jus Culmense Polonicum, transl. I. Malinowska-Kwiatkowska, J. Sondel, Toruń 1993.
6. Zdrójkowski Z., Zarys dziejów prawa chełmińskiego (1233-1862): studium z okazji siedemsetpięćdziesięciolecia wydania przywileju chełmińskiego oraz lokacji miast Chełmna i Torunia, Toruń 1983.