Zgniatacz kciuków (niem. Daumenstöcken, Daumenschraube)

Zgniatacz kciuków (niem. Daumenstöcken, Daumenschraube) – narzędzie tortur składające się z dwóch niewielkich metalowych płytek, które najczęściej najeżone były wypustkami. Płytki te były dokręcane za pomocą śrub, najczęściej do momentu pojawienia się krwi pod paznokciami. Narzędzie to ze względu na niewielki rozmiar i bezproblemową możliwość transportu często było w prywatnym posiadaniu kata. Powszechnie stosowano go na zachodzie Europy, w tym także na Śląsku i Morawach. Zgniatacza używano już podczas territio mere verbalis – czyli tej części tortur, która najprościej mówiąc miała za zadanie wystraszyć osobę oskarżoną. Pokazywano wtedy narzędzie lub zakładano je na kciuki i tłumaczono bardzo dokładnie jak ono działa i jakie szkody wyrządzi. Następnie zgniatacz używany był z reguły jako tortura pierwszego stopnia, czyli od niego zaczynano tortury w praktyce. Torturowanie za pomocą zgniatacza kciuków mogło trwać nawet pół godziny, kat otrzymywał za wykonanie tej pracy odpowiednią wypłatę. Najbardziej znane przedstawienie tego narzędzia pochodzi z kodeksu karnego Constitutio Criminalis Theresiana (potocznie nazywanego Terezjaną), gdzie dokładnie opisano jego części oraz zasadę działania. Kopie zgniatacza można także spotkać w wielu muzeach czeskich, jak i polskich.

[Karolina Wojtucka]

Pełny ekran 


Ilustracje:

1. Zgniatacz kciuków na przedstawieniu z Constitutio Criminalis Theresiana (https://de.wikipedia.org/wiki/Constitutio_Criminalis_Theresiana#/media/Datei:Theresiana-Daumenstock.jpg).

2. Sposób użycia zgniatacza kciuków na przedstawieniu z Constitutio Criminalis Theresiana (https://de.wikipedia.org/wiki/Constitutio_Criminalis_Theresiana#/media/Datei:Theresiana-Daumenstock2.jpg).

3. Zgniatacz kciuków w zbiorach Muzeum Kryminalnego w Rothenburg ob der Tauber. Fot. D. Wojtucki.

Powiązana literatura

  1. W. Schild, „Von peinlicher Frag”. Die Folter als rechtliches Beweisverfahren, Schriftenreihe des Mittelalterlichen Kriminalmuseums Rothenburg o.d.T. Nr. 4, Rothenburg o.d.T. b.r.w.
  2. D. Wojtucki, Kat i jego warsztat pracy na Śląsku, Górnych Łużycach i w hrabstwie kłodzkim od początku XVI do połowy XIX wieku, Warszawa 2014, s. 382-390.
  3. R. Zagolla, Die Folter im frühneuzeitlichen Europa, [w:] „Richtstattenarchaologie”, Hrsg. J. Auler, Dormagen 2008, s. 548–558.

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

KARA KUNY

Obraz
          Kuna (niem. Halseisen) - to metalowa obręcz przytwierdzona najczęściej do budynku użyteczności publicznej, a więc obok wejścia do ratusza, na teren przykościelny lub do samego kościoła, ale też karczmy. Kara kuny polegała na założeniu jej skazanemu/nej na szyję, co skutkowało wystawieniem na widok publiczny przez określony czas. Kara ta, jako sankcja przewidziana za drobne przewinienia, nie zawsze była zapisywana w podstawowych kodyfikacjach prawa miejskiego. Często łączono ją z karami kościelnymi, a więc np. klęczeniem przed ołtarzem w czasie trwania nabożeństwa ze świecą w dłoniach. Warto zaznaczyć, że na wsi sądy bardzo często posługiwały się tym urządzeniem zawieszonym przy portalach lub na fasadach kościołów parafialnych lub przy bramach wejściowych na teren przykościelny. Natomiast w miastach metalowe obręcze umieszczano przeważnie przy portalach ratuszy, a karę odbywano w dni targowe. Należy rozróżnić jednak umieszczenie kuny w jednym z ww....
Read more »

Szubienica. Chełmsko Śląskie, gmina Lubawka

Obraz
Obiekt zachowany w postaci reliktu wkopu fundamentowego wypełnionego pyłem ceglanym i fragmentami cegieł. W planie o formie kolistej o średnicy około 7 m. Szerokość wkopu wynosiła około 0,75 m, a miąższość do 15 cm. Wewnątrz studni szubienicznej zarejestrowano w trzech punktach niewielkie poszerzenia wkopu fundamentowego, rozlokowane w równych odległościach. Są to miejsca w których fundament został wzmocniony, w celu zapewniania stabilności filarom szubienicznym. Na tej podstawie można stwierdzić, iż belki egzekucyjne na szubienicy w Chełmsku Śląskim założono na planie trójkąta, a każda z nich miała prawdopodobnie długość około 5,3 m. Zły stan zachowania reliktu fundamentu dawnej szubienicy jest efektem bardzo dokładnej rozbiórki oraz silnego przekształcenia terenu, w wyniku prowadzonej na tym terenie intensywnej uprawy roli. Obecnie obszar jest użytkowany jako łąka. Chełmsko Śląskie - zeszyt PDP 51 Gallows. Chełmsko Śląskie, District: Lubawka  The object has been preserved in the ...
Read more »

Znak graniczny. Chrościna (niem. Falkenau), pow. nyski

Obraz
słup graniczny usytuowany przy drodze gruntowej prowadzącej z Chrościny do Czarnolasu (niem. Petersheide), ok. 2 km na południowy-zachód od centrum wsi granit; słup o nieregularnej bryle przypominającej ostrosłup z daszkowatym, ściętym częściowo, zwieńczeniem (wys.185 cm). Szerokość 33 cm (w górnej części) i 54 cm u dołu, głębokość 25 cm (w górnej części) i 55 cm (dolna część) ok. 1290-1320 na trzech bokach ryte inskrypcje i symbole: Ściana północno-wschodnia: uproszczone wyobrażenie pastorału Ściana północno-zachodnia: gładka Ściana południowo-wschodnia: wykonana kapitałą inskrypcja w trzech rzędach oddzielonych podwójną linią TMI / SCI / IOHIS będącą skróconym zapisem sformułowania Termini Sancti Iohannis. Ściana południowo-zachodnia: znak ukośnego krzyża Jeden z sześciu zachowanych podobnych obiektów wyznaczających północno-zachodnią granicę kasztelanii nysko-otmuchowskiej. Według P. Bretschneidera ustawione zostały w okresie między 1290 r. (po zakończeniu sporu ks. Henryka IV ...
Read more »