Posty

Bahrprobe (próba mar) – element dowodowy w sprawach o zabójstwo w praktyce sądowej w śląskich i morawskich ośrodkach miejskich i wiejskich w XVI i XVII wieku

Obraz
          Próba mar, próba na marach (łac. jus feretri , niem. Bahrprobe ), to jeden z mniej znanych sposobów dowodzenia winy lub uwolnienia od niej w średniowiecznym i wczesnonowożytnym systemie sądowym. Próba ta była przeprowadzana, gdy oskarżonemu o zabicie drugiego człowieka jednoznacznie nie udowodniono ani zbrodni, ani nie dowiedziono jego niewinności. Pierwotnie wydaje się, że był to środek prawny dla powoda w celu wykazania winy. Badacze przebieg tej próby opisują następująco: jeżeli spełnione zostało morderstwo, mordercy zaś wykryć nie można było, lecz podejrzenia na kogoś padały, wtedy kładziono na marach obnażone ciało nieboszczyka, i podejrzani o morderstwo musieli zbliżyć się do niego i dotknąć się ran i pępka. Ten, za którego dotknięciem zwłoki się poruszyły, albo zmieniły kolor, albo też uczucie wstydu pokazywały, uważany był za winowajcę; nieruchomość zaś zwłok była dowodem, że sprawca między oskarżonymi się nie znajduje . Głównym elementem...

Znaki graniczne dawnego lasu Hochwald (pow. brzeski)

Obraz
          Dawny las Hochwald położony jest przy obecnej zachodniej granicy gminy Olszanka w powiecie brzeskim, na zachód wsi Przylesie, od południowej strony ograniczony drogą wojewódzką nr 401. W części lasu znajduje się obecnie Rezerwat przyrody Przylesie. Pierwotnie należał do uposażenia komandorii joannitów w Oleśnicy Małej, najpewniej przejęty został przez zakon wraz z innymi dobrami komandorii po zlikwidowanym w 1312 r. zakonie templariuszy. Pierwsza informacja o joannitach w Oleśnicy Małej pochodzi już z 1314 r.           W 2. poł. XV w. nastąpiła stagnacja w rozwoju gospodarczym komandorii spowodowana zapewne stratami podczas wojen husyckich. Efektem kryzysu było odstąpienie księciu brzeskiemu Fryderykowi I w 1485 r. dochodów z zakonnych wsi Bąków, Chwalibożyce, Bierzów i Młodoszowice oraz dwóch zakonnych lasów Hochwald i Rybno w zamian za zwolnienie zakonu z wszelkich powinności wobec władzy książęcej w domach Oleśnicy...

Piec do palenia czarownic (niem. Hexenofen, Feuerofen)

Obraz
          Piec do palenia czarownic to urządzenie, które miało powstać w Nysie, na fali procesów o czary do jakich doszło między 1639 a 1641 rokiem. W dokumencie z 7 listopada 1639 roku znajdziemy informacje, że do pracy nad tym urządzeniem mają się stawić wszyscy rzemieślnicy, starzy i młodzi, a praca ta nie przyniesie im żadnej ujmy na honorze. Zapis ten związany jest z wierzeniem, że praca na lub przy miejscu straceń przynosiła dyshonor – dlatego też zapewne rzemieślnicy nie chcieli się jej podjąć, stąd ten mający rozwiać wszelkie wątpliwości dokument. Nyski piec miał się znajdować w pobliżu szubienicy (miejsce to zlokalizowano przy drodze do Prudnika, przed Bramą Celną) i murowanego szafotu zw. Rabensteinu, jednak trudno orzec, jak ta budowla mogła wyglądać. W dokumencie mowa jest o uroczystym położeniu cegły pod budowę pieca, więc zapewne jego budulcem była cegła. Takie urządzenia powstawały już na terenie Rzeszy – jeden w miejscowości Zeil k. Bambergu...

Kamienne krzyże, „wampiry” (magia posthuma), Góra Szubieniczna i katownia w Miedziance koło Janowic Wielkich

Obraz
          Miedzianka, dawniej Kupferberg, to dziś niemal wymarła miejscowość, kiedyś tętniący życiem górniczy ośrodek. Przypomina o tym widoczne jeszcze założenie rynku, gdzie w przeszłości zapewne w centralnym punkcie stał drewniany lub kamienny pręgierz. Za jedyny zabytek wiązany z prawodawstwem, a zachowany po dziś należy uznać kamienny krzyż z osobliwym, ale też wymownym napisem Memento . Niestety w mrokach dziejów zaginął prawdziwy powód wystawienia tego obiektu i nie sposób stwierdzić, czy słusznie zabytek ten wiązany jest z dawnym prawem. Obecnie znajduje się on w polu, przy dawnej drodze z Miedzianki do Janowic Wielkich (niem. Jannowitz ). Najbliższe zabudowania to dom nr 57 oddalony o około 250 metrów od krzyża. W odległości około 120 metrów na południe przebiega obecnie droga z dawnego górniczego miasteczka do Janowic. Ponoć w miejscu tym stały dwa krzyże, zaznaczone jeszcze na widoku Miedzianki i jej najbliższego sąsiedztwa w II połowie XVIII stu...

Góry Szubieniczne koło Domanic

Obraz
          Miejscowość Domanice (niem. Domanze) leży na północny-wschód od Świdnicy. Na wschód od centrum wsi, w kierunku Chwałowa znajdują się dwie Góry Szubieniczne. Na jednej z rękopiśmiennych map z II połowy XVIII stulecia zaznaczono „Alter Galgenberg” (Stary Galgenberg) oraz „Neue Galgenberg” (Nowy Galgenberg), przy czym sygnaturka szubienicy pojawia się jedynie na tzw. Nowym Galgenbergu, na kilku mapach ilustrujących działania wojenne podczas wojen śląskich (1740-1763). Pozostaje pytanie dlaczego domanickie miejsce straceń zostało przeniesione? Stary plac kaźni znajdował się przy granicy z wsią Chwałów, dziś jest to wyrobisko. Przypuszczać można, że decyzję o jego relokacji podjęto w związku ze słabą widocznością miejsca straceń z szubienicą, na co wskazują ustalenia Macieja Kwiatkowskiego (niżej).  Na podstawie orzeczeń Praskiej Izby Apelacyjnej wiemy, że w 1729 r. ówczesny właściciel Domanic baron Karl Ferdinand von Seherr-Thoss wystąpił do pr...

Hiszpańskie buty, trzewiki (niem. spanischen Stiefeln, Schraubstiefel, Beinschraube)

Obraz
          Hiszpańskie buty, trzewiki (niem. spanischen Stiefeln, Schraubstiefel, Beinschraube) – tortura działająca na zasadzie imadła. Polegała ona na założeniu dwóch blach (metalowych płyt) nabitych od wewnątrz stalowymi wypustkami na golenie lub łydki. Następnie je zaciskano za pomocą śrub, lub bardzo mocno sznurowano. W wyniku tej tortury rozrywano nie tylko skórę i mięśnie, ale także roztrzaskiwano kości. Czasami hiszpańskie buty stosowano na stopach. Narzędzie to było bardzo często na wyposażeniu katów na Śląsku i Łużycach, wraz ze zgniataczem kciuków była to najczęściej stosowana tortura drugiego stopnia na tym obszarze. Poddawano niej osoby oskarżone o różne przestępstwa, w tym także o czary. Ślady jej stosowania zachowały się w licznych rachunkach podsumowujących przebieg danego procesu. [Karolina Wojtucka] Pełny ekran   Ilustracja: 1. Para hiszpańskich butów w zbiorach Muzeum Kryminalnego w mieści...

Krzesło tortur (niem. Folterstuhl)

Obraz
          Krzesło tortur (niem. Folterstuhl) - było to specjalnie skonstruowane krzesło z metalu lub drewna stosowane podczas tortur. W zależności od pomysłowości, lub funduszy mógł to być „mebel” wraz z oparciem, podłokietnikami i podnóżkiem ale także mogło być zrobione na kształt dowolnego siedziska, jak stołek czy taboret. Pokryte było kolcami, które mogły być zarówno drewniane, jak i metalowe. Tortura polegała na posadzeniu i przywiązaniu oskarżonego/oskarżonej do krzesła na określaną ilość czasu. Czasami okazywano również to narzędzie tortur oskarżonym w ramach Territio, czyli grożeniu poprzez pokazanie urządzeń, którymi będą dokonywane tortury – była to chwila, gdy oskarżony mógł dobrowolnie przyznać się do winy. Opisywany „mebel” pojawia się również w dokumentach dotyczących procesów o czary, określane jest wtedy krzesłem czarownic (niem. Hexenstuhl). Wiadomo, że takiego krzesła użyto podczas fali procesów w Nysie w latach 1651–1652. Siedziała na n...