Kamienne krzyże, pręgierz i szubienica w Gościszowie koło Nowogrodźca

    W tej interesującej miejscowości leżącej nieopodal Nowogrodźca nad Kwisą, znajdują się interesujące zabytki dawnego prawa. Dwa z nich to kamienne krzyże. Pierwszy z nich został wstawiony na skarpie po północno-wschodniej stronie drogi do Nowogrodźca, w odległości 25 m na południowy-wschód od wjazdu na posesję domu nr 207 (naprzeciw domu nr 208). Jest to kamienny krzyż bez prawego ramienia. Słabo widoczny ryt korda (względnie noża) o wymiarach 40x5 cm, głownia 30x5 cm, rękojeść 10x3 cm. Sam krzyż mierzy:104x45x24 cm i wykonano go ze zlepieńca. Krzyż został odnaleziony i opisany po 1945 r., dawniej nie znany i nie opisywany. Drugi kamienny krzyż został posadowiony przy rozwidleniu drogi do Lubania i bocznej drogi wiejskiej, 3 m na zachód od kapliczki i w odległości 100 m na wschód od domu nr 182. Krzyż złamany na wysokości 59 cm od góry i złączony metalową klamrą. Jego wymiary wynoszą: 90x82x28 cm i wykonano go również ze zlepieńca. W 1931 r. niejaki Tschirsky podał pierwszą wzmiankę krzyż kamienny stoi naprzeciwko mleczarni, na skrzyżowaniu szosy lubańskiej z drogą wiejską. Krzyż był dwukrotnie złamany, a w 1993 r. podjęto się jego ostatniej reperacji.    

    Nieopodal skrzyżowania dróg do Bolesławca, Lubania, Nowogrodźca na skarpie przetrwał do dziś kamienny pręgierz. Ten interesujący zabytek mierzy niemal 250 cm. Wykonano go z piaskowca. Do dziś widoczne są elementy jego dawnego wyposażenia, a mianowicie pierścień, okowa, łańcuch z kuną. Słup osadzono na jednolitej płycie fundamentowej, a całość wieńczy profilowana głowica. Niewiele wiadomo o historii tego obiektu. Według jednej sprawy sądowej z maja 1692 r. o czary został posądzony jedenastoletni Hans Georg Ludwig. Miał zostać wychłostany, co zatwierdzili lwóweccy ławnicy, jako sąd wyższej instancji, do której wpłynęło odwołanie od miejscowych skazujących. Zapewne ze względu na wiek oskarżonego wyrok miał w obecności miejscowego sędziego wykonać ojciec chłopaka. Zastrzeżono jednak, jeśli sprawa się powtórzy, Hans Georg Ludwig zostanie skazany na karę śmierci. Niestety akta sprawy nie zachowały się do dziś. Przed 1945 r. przechowywano je we wrocławskim archiwum. 

    Na północ od miejscowości znajduje się dawna Góra Szubieniczna. Na mapie wojskowej z połowy XVIII stulecia zaznaczono też i szubienicę, która mogła być murowaną konstrukcją. Szubienica była doskonale widoczna z miejscowości oraz drogi z Nowogrodziec-Lwówek Śląski. Zapewne była obsługiwana przez katów z tych miejscowości. Jednak niewiele wiadomo o jej użytkowaniu i wykonanych tutaj wyrokach najwyższego wymiaru kary.

Pełny ekran 

1. Gościszów – kamienny krzyż koło posesji nr 207. Fot. D. Wojtucki
2. Gościszów – ryt kordu (względnie noża). Fot. D. Wojtucki

Pełny ekran 

Gościszów – drugi kamienny krzyż. Fot. S. Zobniów

Pełny ekran 

1. Gościszów – pręgierz na archiwalnej fotografii
2-3. Gościszów – pręgierz. Fot. D. Wojtucki
4. Gościszów – zwieńczenie pręgierza. Fot. D. Wojtucki
5. Gościszów – metalowa kuna z łańcuchem wmontowana w słup pręgierza. Fot. D. Wojtucki

Gościszów – widok na dawną Górę Szubieniczną. Fot. D. Wojtucki

Gościszów – widok z Góry Szubienicznej na centrum Gościszowa. Fot. D. Wojtucki

Gościszów – kamień graniczny na dawnej Górze Szubienicznej. Fot. D. Wojtucki