Kamienny krzyż upamiętniający zastrzelonego kata w Jeseníku (Czechy)

        Związanym z katowską profesją pomnikiem jest przechowywany dziś w Muzeum w Jeseníku kamienny krzyż wystawiony po zabójstwie (zastrzeleniu) miejscowego kata Michaela Waxmanna. Tenże interesujący zabytek został odnaleziony około roku 1901 podczas prac polowych w okolicy jeseníckiej fary. W pobliżu miejsca znalezienia, na budynku nr 9 przy ulicy Tovární umieszczona została pamiątkowa tablica z tekstem przypominających zamordowanie kata, w czasie trwania wojny trzydziestoletniej. Pierwotnie inicjały przedstawione na krzyżu w starszej literaturze wiązane były błędnie z osobą Martina Wagnera. Ostatnie badania przeprowadzone przez Romana Musila dowiodły jednak, iż inicjały M.W. należy łączyć nie z Martinem Wagnerem, jak domniemano w starszej literaturze przedmiotu, a Michaelem Waxmanem (Wachsman, Wagksman). Wagner w żadnych źródłach dotyczących miasta nie występuje jako kat, a zamiast niego pojawił się w dokumentach z dnia 20 września 1623 r. dotyczących przejęcia katowni niejaki Michael Waxman, którego inicjały pasują do wyrytych na krzyżu. 
Kamienny pomnik o wymiarach 65x70x10 cm obecnie przechowywany jest w piwnicach miejscowego muzeum mieszczącego się w tzw. Wodnej Twierdzy, gdzie mieści się także wystawa dotycząca procesów o czary. Zdobi go do dziś czytelna jeszcze inskrypcja:

M W   

GEWESE

NER . SCHARF

RICHTER . VON

DEN. SCHWED

EN . DERSCHOS

SEN. WORDEN

1646

M. W. były kat, został zastrzelony przez Szwedów 1646

Jeseník – kamienny krzyż upamiętniający zastrzelenie w 1646 r. miejscowego kata. Fot. D. Wojtucki.

Jeseník – tablica upamiętniająca dom, w którym według tradycji mieszkał ostatni jesenícki kat, jak i miejsce w pobliżu, którego znaleziono kamienny krzyż. Fot. D.Wojtucki.

Jeseník – dom, w którym według miejscowej tradycji mieszkał kat. Fot. D. Wojtucki.

Jeseník – dom, w którym według miejscowej tradycji mieszkał kat. Fot. D. Wojtucki.

Jeseník – tzw. Wodna Twierdza, obecnie siedziba miejscowego muzeum. Fot. D. Wojtucki.

---

Stone cross in Jeseník (Czech Republic) commemorating the executioner, who was shot

        A monument related to the executioner's profession is a stone cross, currently kept in the Jeseník Museum, erected after the murder (shooting) of the local executioner Michael Waxmann. This interesting monument was found around 1901 during field work near by the Jeseník parish church. Near the place of discovery, on building no. 9 on Tovární Street, a commemorative plaque with text commemorating the murder of the executioner during the Thirty Years' War was placed. Originally, the initials depicted on the cross were mistakenly associated with Martin Wagner in older literature. However, recent research conducted by Roman Musil has proven that the initials M.W. should not be associated with Martin Wagner, as was supposed but with Michael Waxman (Wachsman, Wagksman). Wagner does not appear as an executioner in any sources concerning the city, and instead a certain Michael Waxman, whose initials match those engraved on the cross appeared in documents from 20 September 1623 about the takeover of the torture chamber.

        The stone monument measuring 65x70x10 cm is currently kept in the basement of the local museum located in the so-called Water Fortress, which also houses an exhibition on witch trials. It is decorated with an inscription that is still legible today:

M W

GEWESE

NER . SCHARF

RICHTER . VON

DEN. SCHWED

EN . DERSCHOS

SEN. WORDEN

1646

M. W. former executioner, shot by the Swedes 1646

Photos:

Jeseník – a plaque commemorating the house where, according to tradition, the last executioner of Jeseník lived, as well as the place nearby where a stone cross was found. Photo D. Wojtucki.

Jeseník – a house where, according to local tradition, the executioner lived. Photo D. Wojtucki.

Jeseník – a house where, according to local tradition, the executioner lived. Photo D. Wojtucki.

Jeseník – the so-called Water Fortress, currently the place of the local museum. Photo D. Wojtucki.