Niemcy, XVII w. materiał: żelazo kute, drewno, skóra długość całkowita: 110,5 cm długość głowni: 85 cm szerokość głowni u nasady: 5,45 cm, u sztychu: 4,5 cm szerokość jelca 21,5 cm Miejsce przechowywania: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, nr inw. MNWr. XV-2905                  Miecz katowski, jeden z dwóch tego typu zabytków znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, swoją formą i zdobnictwem nie odbiega od podobnych, nowożytnych narzędzi egzekucyjnych używanych przez europejskich katów. Jego wyjątkowy charakter wynika z historii związanej z jego pochodzeniem i postacią, która została nim ścięta.                Miecz posiada szeroką głownię (typ XX), krótkie zbrocze i ścięty sztych. Na zastawie umieszczono ryte wizerunki koła egzekucyjnego (z jednej strony) i szubienicy (z drugiej strony). Prosty jelec (typ 13) posiada ośmiokątny przekrój, a jego rozszerzające się końcówki ozdobio...

               Forma procesu karnego ugruntowana w europejskiej, w tym polskiej, praktyce sądowej wraz z wydaniem i upowszechnieniem się Constitutio Criminalis Carolina  (1532 r.). W przeciwieństwie do starszych rozwiązań procesowych, w nowej procedurze, postępowanie wszczynano z urzędu ( ex officio ), miało ono charakter tajny i pisemny, najważniejsze funkcje pełnił w nim sędzia (wykonujący również zadania śledczego, oskarżyciela i obrońcy), zaś decyzja co do winy oskarżonego (lub jej braku) oparta była na legalnej teorii dowodowej. Sama nazwa procesu pochodziła od łacińskiego terminu „ inquisitio ”, co oznacza „badanie”, „dochodzenie”, „śledztwo”.                 W Polsce tłumaczenia Caroliny na język ojczysty podjął się krakowski prawoznawca Bartłomiej Groicki („ Postępek sądów około karania na gardle ”). W szybkim czasie zyskało uznanie praktyków prawa.       ...

                  Pierwotny sposób wymierzania sprawiedliwości. Stosowano ją zwłaszcza w okresie rodowym, w przypadku przestępstw zaliczanych do kategorii prywatnych tj. naruszających interes jednostki, rodziny lub – szerzej – właśnie rodu. Stanowiła ona formę bezpośredniego odwetu o nieokreślonych dla podmiotu zemsty skutkach. Była ona ugruntowana w głębokim przekonaniu, że czyn zabroniony, winien był znaleźć odpowiedź ze strony poszkodowanego lub osób z nim spokrewnionych (początkowo bez określenia kręgu uprawnionych). Dotyczyło to w szczególności przestępstw przeciwko życiu. Zdarzało się jednak rozszerzanie jej stosowania na przestępstwa o mniejszej szkodliwości społecznej: przeciwko zdrowiu czy mieniu, aczkolwiek głównym czynem zabronionym, w przypadku którego dopuszczano zemstę było mężobójstwo.                  W zależności od okresu i rozwiązań prawnych, obowiązujących na...

               Nazwa systemu pochodzi od łacińskiego terminu compositio tj. ugoda. Powstał on w Europie Zachodniej w V w. jako efekt stopniowego ograniczania krwawej zemsty, aż do jej całkowitego zakazania przez prawo. W Polsce był znany od XII w.  Przewidywało go min. jeden z podstawowych zbiorów prawa średniowiecznebgo tj. Zwierciadło Saskie ( Sachsenspiegel ). System stosowano w odniesieniu do przestępstw prywatnych, gdzie kary na życiu i ciele możliwe były do zastąpienia poprzez zapłatę ustalonej sumy pieniężnej. Ta ostatnia, stanowiła jednak jedynie alternatywę dla sprawcy. W razie jej niezapłacenia, groziła mu bowiem pierwotna kara za popełniony czyn zabroniony.                 Sankcja pieniężna składała się z dwóch elementów, zależnych od rodzaju wyrządzonej szkody. W przypadku zabójstwa osoba odpowiedzialna za jego dokonanie była zobowiązana do zapłaty rodzinie zabitego główszczy...

               Kopfnagel - to specjalny rodzaj gwoździa, odpowiednio długiego, aby za jego pomocą ścięta głowa skazańca mogła zostać przybita do belki szubienicy czy pala, na którym wcześniej osadzono koło egzekucyjne. Żerdzie i gwoździe, na które nadziewano lub przybijano głowy po dekapitacji niekiedy były niezwykle długie, co jak w przypadku słupów do kół egzekucyjnych sprzyjało czytelniejszej ekspozycji fragmentów ciał straconych. Miały one także zapobiec przedwczesnemu odpadnięciu przybitej głowy lub kończyn z belek szubienicy lub strąceniu ich przez ptaki. Praktyka ta była powszechnie stosowana jako obostrzenie kary dekapitacji lub ćwiartowania. Podczas kaźni Hansa Meya [Meye lub Meyer] w Lubaniu w styczniu 1572 r. odnotowano, że poćwiartowane zwłoki do belek szubienicy przybito za pomocą mocnych kutych gwoździ. Dnia 13 sierpnia 1580 r. na wrocławskim miejscu straceń ścięto dwóch skazańców, a kolejnych dwóch łamano kołem, wszystkich nie...

          W przeszłości nad wsią Płonina (niem. Nimmersath) górował nie tylko zamek Niesytno, ale również na jednym okolicznym wzniesień stała szubienica. Śladem po jej istnieniu jest nazwa topograficzna na rękopiśmiennej mapie wojskowej z II poł. XVIII stulecia. Zaznaczono na niej Galgenberg (Szubieniczna Góra), wzniesienie doskonale widoczne z drogi łączącej dawniej Bolków z Jelenią Górą, a znajdujące się na północny-zachód od wsi, poniżej wzniesienia Ostnik (545 m n.p.m.). Takie umiejscowienie szubienicy sprzyjało jej widoczności również z zamku, co można potwierdzić jeszcze i dziś. Warto też wspomnieć, że w pobliżu Góry Szubienicznej w Płoninie przebiegała tzw. Droga Złodziejska – Der Diebsweg. Jest kilka prób interpretacji znaczenia tej nazwy, a wyjaśnienie funkcji tego szlaku komunikacyjnego nie jest takie oczywiste. Zdaniem badaczy pomimo niezliczonych prób interpretacji, jest to wciąż nazwa niejasna, określenie, którego pochodzenie nie zostało jeszc...

          Wieś Panków (niem. Penkendorf) leży na północ od Świdnicy. Jednym z najstarszych zabytków w tej miejscowości jest kamienna monolityczna kapliczka wystawiona po tragicznych wydarzeniach z 1494 r. W spisanej ugodzie pomiędzy stronami zaznaczono, że obiekt ten miał zostać ufundowany przez zabójcę w przeciągu jednego roku – In eynem Jore. Kapliczka mierzy 169x41x35 cm, przy czym górna część ma 70x45 cm. W Archiwum Państwowym we Wrocławiu przechowywana jest księga miejska Świdnicy z lat 1487-1504, w której znajdziemy zapisy dotyczące wydarzeń, podczas których Merten Hygemann z Pankowa stracił życie wiosną 1494 r.  Sprawcą mężobójstwa był Lenhard Schnorbeyn i to z nim rodzina zabitego spisała ugodę kompozycyjną przed obliczem świdnickiej rady miejskiej. Stronę bolejącą przed radą reprezentowali Michel Wentzel, ojciec pozostałej wdowy i Hans Hygmann ojciec zabitego Mertena, a zarazem teść wdowy, Agnes Hygmann. Dokument został spisany 17 marca 1494 r...

               Szubienica w Świnach (niem. Schweinhaus) zaznaczana była na wielu mapach, podobnie jak sąsiedni obiekt tego typu w Bolkowie (pow. jaworski). Najprawdopodobniej po raz ostatni zaznaczono ją w 1824 r. na mapie topograficznej Urmesstischblatt, sygnaturką szubienicy o trzech słupach, naniesioną poniżej wzniesienia Galgenberg (Góra Szubieniczna). Jednak jeszcze sześć lat wcześniej, w 1818 r. wspomina się o kamiennej szubienicy – hier steht noch ein steinerner Galgen. Znajdowała się ona na wschód od zamku, z którego doskonale była widoczna. Niestety niewiele wiadomo o jej historii i wykonanych na tym placu kaźni egzekucjach. Zapewne powstała na polecenie panów z rodu von Schweinichen, długoletnich właścicieli pobliskiego zamku. Szubienicę wymieniono w bolkowskich dokumentach w 1694 r., chociaż mogła powstać dużo wcześniej, być może już w XVI stuleciu. Była to murowana konstrukcja z kamienia lub cegły, typowa dla rejonu Śląska, a więc...

          Próba mar, próba na marach (łac. jus feretri , niem. Bahrprobe ), to jeden z mniej znanych sposobów dowodzenia winy lub uwolnienia od niej w średniowiecznym i wczesnonowożytnym systemie sądowym. Próba ta była przeprowadzana, gdy oskarżonemu o zabicie drugiego człowieka jednoznacznie nie udowodniono ani zbrodni, ani nie dowiedziono jego niewinności. Pierwotnie wydaje się, że był to środek prawny dla powoda w celu wykazania winy. Badacze przebieg tej próby opisują następująco: jeżeli spełnione zostało morderstwo, mordercy zaś wykryć nie można było, lecz podejrzenia na kogoś padały, wtedy kładziono na marach obnażone ciało nieboszczyka, i podejrzani o morderstwo musieli zbliżyć się do niego i dotknąć się ran i pępka. Ten, za którego dotknięciem zwłoki się poruszyły, albo zmieniły kolor, albo też uczucie wstydu pokazywały, uważany był za winowajcę; nieruchomość zaś zwłok była dowodem, że sprawca między oskarżonymi się nie znajduje . Głównym elementem...

          Dawny las Hochwald położony jest przy obecnej zachodniej granicy gminy Olszanka w powiecie brzeskim, na zachód wsi Przylesie, od południowej strony ograniczony drogą wojewódzką nr 401. W części lasu znajduje się obecnie Rezerwat przyrody Przylesie. Pierwotnie należał do uposażenia komandorii joannitów w Oleśnicy Małej, najpewniej przejęty został przez zakon wraz z innymi dobrami komandorii po zlikwidowanym w 1312 r. zakonie templariuszy. Pierwsza informacja o joannitach w Oleśnicy Małej pochodzi już z 1314 r.           W 2. poł. XV w. nastąpiła stagnacja w rozwoju gospodarczym komandorii spowodowana zapewne stratami podczas wojen husyckich. Efektem kryzysu było odstąpienie księciu brzeskiemu Fryderykowi I w 1485 r. dochodów z zakonnych wsi Bąków, Chwalibożyce, Bierzów i Młodoszowice oraz dwóch zakonnych lasów Hochwald i Rybno w zamian za zwolnienie zakonu z wszelkich powinności wobec władzy książęcej w domach Oleśnicy...